Klasik müzikten hoşlanan on kişiye “Mikhail Glinka kimdir?” diye sorsam, eminim çoğunluğu hiç duymadığını söyleyecektir. Halbuki Rus ulusal müzik akımının babasıdır o.
1804 Rusya doğumlu, ölümü ise 1857’de Berlin’de. Öğrenim yıllarında özel piyano dersleri alan; girdiği devlet memuriyetinden hiç hazzetmeyen ama bu arada amatörce şarkılar ve oda müziği bestelemeye yönelen; İtalya’da geçirdiği üç yıl içinde Donizetti ve Bellini müziğinin etkisinde kalsa da “Rusça” müzik bestelemeye karar veren; Berlin’e geçerek kompozisyon (beste) eğitimi alan; o arada ilk ciddi eseri “İki Rus motifi üzerine orkestra için Senfoni”yi besteleyen; babasının ölümü üzerine döndüğü Rusya’da evlenen; kendisine ilk ün kazandıran ”Çar İçin Hayat” (sonradan adını “Ivan Susanin” olarak değiştirecektir) operasını 1836’da besteleyen; ardından gelen yıllarda pek çok şarkı ve 1842’de “Ruslan ve Lyudmilla” operasını besteleyen; bu egzotik operanın Rusya’da beğenilmemesi üzerine hayal kırıklığı yaşayan ve eşinden de boşanan; ardından her iki operasının Paris’te sahneleneceğini duyunca Fransa’ya, bir süre sonra oradan da İspanya’ya geçen ve bu defa İspanyol müziği etkisi altında besteler yapan; derken tekrar Fransa ve ancak Kırım Savaşı patlayınca ülkesine dönen ve Rus şarkıları üzerine besteler yapmaya devam eden; 1855’te Çar II. Alexander’ın taç giyme töreni balosu için “Festival Polonez”i besteleyen, hem de anılarını kaleme alan bir Rus’tan bahsediyorum.
O kadar çok besteci onun şarkı ve operalarındaki melodilerden ilham almış ki! Mily Balakirev, Alexander Borodin, Nikolay Rimsky-Korsakov, Pyotr Ilyiç Çaykovski dahil. Hatta Çaykovski’nin Glinka için söylediği bir söz varmış (ben de yeni öğrendim!) “Rus senfonik müziğini bir palamut ağacı olarak düşünürseniz, Glinka’nın ‘Kamarinskaya’sı onun tohumu ilk meşe palamutudur”. (“Kamariskaya”yı duymadıysanız mutlaka bildiğiniz “Kalinka”yı düşünün. İşte o da “Kamariskaya” kökenlidir). Zaten Glinka “amatör dahi” olarak adlandırılmış hep.
Konserimize geçmeden önce son söz: Sovyetler rejiminin yıkılmasından sonra 1991-2000 yılları arasında Rus milli marşı olarak kullanılan müzik Glinka’nın “Vatansever Şarkı”sıdır.
Çok hassas bir yapıya sahip olan ve sık sık hastalanan Mikhail Glinka, gene yaşadığı ateşli bir hastalık ertesi nekahet için gittiği İtalya’daki Maggiore Gölü (bir kısmı da İsviçre’ye ait) kıyılarında bulunduğu dönemde kendisine bakan doktorun evli kızına aşık olduğu ve aralarında bir ilişki geliştiği anlaşılıyor. Bugün sizlere sunduğum “Mi bemol majör Büyük Altılı”yı onun için bestelemiş, ama sonra rezalet çıkmasından korkan doktor babanın baskısıyla ilişkisini kesip besteyi de tanıdığı bir başka kadına ithaf etmek zorunda kalmış!
Çok hoşlandığım bir eser olduğu için seçtim bu müziği. Mesele121.org’da ilk konseri yayınladığımda belirtmiştim ya, dinleyecekleriniz hep benim tercihlerim olacak! Köln’ün radyo orkestrası WDR Senfoni Orkestrası üyelerinin Çinli başarılı piyanist Haiou Zhang ile birlikte sunduğu, Mikhail Glinka’nın “Mi bemol majör Büyük Altılı”sı yorumu Mart 2023’te Köln WDR Funkhaus Salonunda kayda alınmış. 25 dakika.