1917 yılına Rusya, başında Çar’ın bulunduğu bir yönetimle girmişti. Çarlık yönetimi, büyük burjuvazi için gereksiz bir maliyet sebebiydi. İsraf ve baskıcı yönetim Rusya genelinde hoşnutsuzlukları artırıyor, 1905’te olduğu gibi büyük ayaklanmalara da sebebiyet veriyordu.
Rusya burjuvazisi, Avrupa burjuvazisinin yarım yüzyıl önce hallettiği krallık rejimine benzer biçimde Çarlık rejimini alt edememiş, kendisi için en iyi yönetim şekli olan Cumhuriyet’i kuramamıştı.
Rusya işçi, köylüleri arasında savaşın, açlığın ve işsizliğin yanı sıra Çarlık baskısının yarattığı hoşnutsuzluk 1905 devriminden 12 yıl sonra, Şubat 1917’de yeniden isyan denenmesine yol açtı. Kadınlar Gününe denk gelen ayaklanma savaşın ve yoksulluğun, iş ve ekmek talebinin erkeklerini savaşta kaybeden kadınlarca en yüksek sesle ifade edilmesini sağladı. Grevci kadınlar arkalarından işçi sınıfının erkeklerini ve askerleri sürükledi. Çar iktidarı terk etmek zorunda kaldı. Geçici Hükümet kuruldu.
1917 Şubat Devrimi günlerinde Lenin ve Bolşevik önderlerin büyük bölümü ya yurt dışında, ya hapiste ya da sürgündeydi. Lenin Çar’ın iktidarı terk ettiğini İşviçre’nin Zürih kentindeyken öğrendi. Bu yeni durum üzerine daha sonra Nisan Tezleri olarak da adlandırılacak olan 10 tezi kaleme aldı. Bu tezler meydana gelen iktidar değişikliğinin “kapitalist burjuva” karakterine işaret ediyor ve kesinlikle güvenilemez olduğunu açıklıyordu: “Yeni hükümet Rusya halklarına (ve savaşta ilhak ettiğimiz uluslara) ne barış, ne ekmek, ne de tam özgürlük verebilir. Bu yüzden işçi sınıfı sosyalizm ve barış mücadelesini sürdürmeli ve bu amaçla yeni durumdan yararlanarak görüşlerini kitleler arasında olabildiğince geniş kesimlere anlatmalıdır” diyordu.
Devamla muhtemel gelecekte iktidar ortağı olacağından şüphe ettiklerini de açıkladı: “Yalnızca bu hükümet değil demokrat bir burjuva cumhuriyetçi hükümet bile, sırf Kerenski ve diğer Narodnik ve ‘Marksist’ sosyal yurtseverlerden oluşsa bile, halkı emperyalist savaştan kurtarıp barışı güvence altına alamaz” demişti.
10 tez
Nisan Tezleri, Bolşevik yayın organı Pravda’da (Gerçek Gazetesi) yayınlanır ve Lenin tarafından 4 Nisan 1917 günü Tüm Rusya İşçi ve Asker Temsilcileri Sovyeti Konferasının birleşiminde ilan edilir. Özetle bu tezler şunlardır:
- Geçici Hükümetin burjuva karakteri ilan edilir ve bu hükümete destek verilmemesi gerektiği belirtilir. Hükümetin Rusya halklarına verdiği her vaadin yalan olduğu ifşa edilmelidir. emperyalist bir savaş olarak mahkûm edilir ve tüm ülke sosyal demokrat partilerine çağrı yapılarak “devrimci bozgunculuk” yapılması savunulur.
- Rusya’nın devrimci bir süreçten geçmekte olduğu belirtilir. Ancak işçi sınıfının yeterli olmayan sınıf bilinci ve örgütlülüğü nedeniyle iktidar burjuvazinin eline geçmiştir. Devrimin ikinci aşamasında iktidar işçi sınıfının ve köylülüğün en yoksul kesimlerinin eline geçmelidir.
- Bolşeviklerin Sovyet organlarında sadece bir azınlık olduğu teslim edilir. SR’lar başta olmak üzere tüm küçük burjuva oportünist partilerin burjuvaziye yaranmaya çalıştıkları öne sürülür.
- Oluşturulmaya çalışılan parlamenter bir cumhuriyetin geri bir istek olduğu savunulur. Bunun yerine tüm ülkede tabandan örgütlenen İşçi ve Köylü Vekilleri Sovyet Cumhuriyeti kurulmalıdır.
- Polis, ordu ve bürokrasinin dağıtılması gerekliliği belirtilir. Yeni düzende tüm yetkililer seçimle başa gelecek ve her zaman değiştirilebilecektir, ayrıca maaşları iyi bir işçinin ortalama ücretini geçmeyecektir.
- Toprak sorunu bütün ağırlığıyla Köylü Sovyetlerinin gündemine taşınmalıdır. Bütün topraklara el konulmalı ve ülkedeki topraklar kamulaştırılmalıdır. El konan topraklar Köylü Vekilleri Sovyetleri tarafından hak sahiplerine dağıtılacaktır. Büyük topraklarda yerel Sovyetlerin denetiminde örnek çiftlikler kurulmalıdır.
- Ülkedeki tüm bankalar tek bir ulusal banka olarak brleştirilecektir ve İşçi Vekilleri Sovyetinin denetimine girecektir.
- Partinin derhal acil gündemlerin görüşülmesi için bir kongre yapması savunularak bu toplantıda aşağıdaki hususların tamamlanması talep edilir:
1. Emperyalizm ve emperyalist savaş konusunda parti programı değiştirilmelidir.
2. Devlet ile ilgili olarak asgari program güncellenmeli ve parti ismi değiştirilmelidir. Savaş öncesinde sosyalizme ihanet eden sosyal demokratlardan ve burjuvaziyi savunanlardan ayrılmak için partinin ismi Komünist Parti olarak değiştirilmelidir.
- Sosyal demokratların örgütlenmesine karşı olacak şekilde yeni ve devrimci bir enternasyonal örgütlülük oluşturulmalıdır
Bolşevik Parti için ‘aşırı’ görüşler…
Pravda Yayın Kurulu Tezleri şu notla yayınlar: “Lenin’in genel şeması burjuva demokratik devrimin tamamlandığı ve sosyalist bir devrime geçişi öngördüğü için bizce kabul erdilemez görünüyor”.
Kamenev tezlerin “somut yönergeler içermediğini”, Şliyanikov “pratik sloganlar sunmadığını”, Stalin “hiçbir olguya dayanmayan bir şema” olduğundan “doyurucu bulmadığını” düşünüyordu. Menşevikler, Sosyalist Devrimciler gibi ‘eski Bolşevikler’ de Lenin’i ‘anarşist’ olarak niteliyordu. Nitekim, Petersburg parti komitesi Tezleri 2’ye karşı 13 oyla reddeti.
Nisan 1917 başında Lenin, ünlü ‘zırhlı tren’le Rusya’ya geri döndüğünde Bolşevikler içindeki durumu şöyle özetliyor ve yol ayrımına işaret ediyordu: “Bizim Bolşeviklerimiz bile hükümete bir ölçüde güven gösterdi. Bu sadece devrimin zehirlenmesiyle açıklanabilir. Bu sosyalizmin ölümüdür… Pravda hükümetten ilhakları reddetmesini istiyor. Kapitalist bir hükümetten bunu istemek saçmalıktır… Yoldaşlar, sizin hükümete güvenen bir tutumunuz var. Eğer böyleyse yollarımız ayrılır. Ben azılıkta kalmayı tercih ederim”.
Çar’ın ülkeyi terk edişiyle sonuçlanan ayaklanma, grevler ve sokak çatışmaları hızla gençleri politikleştirdi. Devrime katılan genç işçiler hızla sosyalist partilere üye oluyordu. Şubat Devrimi günlerinde binlerce genç işçi de Bolşevik partiye katıldı.
Geçici Hükümet ‘eski Bolşevikler’in ve diğer sosyalist eğilimlerin beklediği olumlu sonuçları vermiyordu. Lenin birkez daha ‘işçilere’ gitmeye karar verdi. Partiye yeni üye olan genç işçilere ulaşmaya ve Tezlerini anlatmaya koyuldu. 14-22 Nisan Petersburg şehir konferansında ‘Geçici Hükümete karşı tavır’ önerisi 6’ya karşı 33 oyla kabul edildi. 24-29 Nisan 7. Tüm Rusya Konferansında 80 bin parti üyesini temsilen 133 delege arasında sadece 7 çekimser oy kullanıldı, Tezler oybirliğiyle kabul edildi. Merkez Komite yenilendi.
Bolşevik Partili delegeleri ikna eden siyasal gelişmeler ise, 21 Nisan’da yeniden başlayan sokak çatışmaları, grevler ve Geçici Hükümetin emperyalist savaşı sürdürme yönündeki kararı oldu.
Şubat Devrimi ve onun siyasi analizi olan Nisan Tezleri, 1905 Devrimi sırasında devrimin sınıf karakteri ve Bolşeviklerin siyasi görevleri konusunda görüş ayrılığı olan Lenin ve Troçki’yi yeniden biraraya getiren önemli bir açılım oldu.
Nisan 1917’ye kadar Bolşeviklerin sloganı “İşçilerin ve Köylülerin Devrimci Demokratik Diktatörlüğü” olarak ifade ediliyordu. Nitekim, burjuva devrimine rağmen ‘eski Bolşevikler’ bu sloganda ısrar ettiler, Lenin’e karşı çıktılar. Nisan Tezleri, bu sloganı Bolşevizmin raflarına kaldırdı ve yerini “sosyalist devrim” ile değiştirdi. İktidar organı olarak, 1905 devriminin mirası olan “İşçi Temsilcileri Sovyeti” ileri sürüldü. Anti kapitalist önlemleri içeren talepler öne alındı.
Çar’a karşı olduğunu ileri süren burjuvaziyle ve burjuvaziyle işbirliğini “demokratik devrim” sayan, aynı hükümette yer alan sosyalist akımlarla arasına kalın bir çizgi çizen Bolşevikler, Geçici Hükümetler’in birbiri ardına devrilmesinin ardından sıranın işçi, köylü, asker Sovyetlerine geleceğini bekleyerek, fabrika komiteleri etrafında örgütlenmelerini sürdürdüler. İşçi sınıfına iktidarı alacak yolu göstermeyi tercih ettiler. Böylece işçi sınıfının Ekim Devrimine giden yolu üzerindeki en büyük siyasi engelleri temizlemiş oldular.
