Geçen cuma televizyon oldum. Amerikalı yazar Ray Bradbury’nin bilim kurgu/distopya türündeki eseri Fahrenheit 451 Erdal Beşikçioğlu rejisiyle Ekim 2020 itibarıyla çevrimiçi olarak sahnelenmeye başlamıştı. Koronavirüs nedeniyle bu kez her zamankinden farklı olarak oyunu salonda değil ekran başında izlemek zorunda kaldım.

Ankara Sanat Tiyatrosu‘nun sanat yönetmenliğinde ve Atölye Kültür Sanat organizasyonu ile düzenlenecek olan Kadın Oyunları Festivali martta başlıyor. Bu yıl ilk kez düzenlenecek olan etkinlik, Türkiye'nin ilk ve tek kadın temalı tiyatro festivali olacak.

Türkiye Dans Sporları Federasyonu’nun talebi ile balenin sportif faaliyet olarak kabul edilmesine tepkiler artıyor. Bale Sanatçıları Derneği yaptığı açıklamada düzenleme ile sanatla ilgisi bulanmayan kişilerin eğitimci belgesi alacağını ayrıca mevcut kaçak uygulamaların da yasallaştırılacağını savundu. 

Tiyatro Üreticileri ve Yapımcıları Derneği TÜYAD, “Tiyatro Emekçilerinin Uğradığı Hak İhlallerini İzliyoruz” başlıklı bir araştırma başlattı. Etkiniz Avrupa Birliği Programı desteği ile gerçekleştirilecek olan çalışmanın hedef kitlesinde sosyal güvencesi olmayan ve pandemi döneminde büyük sıkıntılar yaşayan tüm tiyatro emekçileri ve üreticileri yer alıyor. 

Peter Weiss’ın 1964 yılında yazdığı; Marat/Sade (Jean Paul Marat’nın Takip Edilip Öldürülmesinin, Charenton Akıl Hastanesi’nde Marquis de Sade Yönetiminde Hastalar Tarafından Canlandırılması^[2]), yapıtı Summer Nite Tiyatrosu (ABD) tarafından, 17. Adana Devlet Tiyatroları Sabancı Uluslararası Adana Tiyatro Festivali’ne taşınmıştı.

Türkiye'nin ilk queer&feminist güncel sanat derneği Dramaqueer/İstanbul Sanat Derneği, 1930'lu yılların rumbalarını günümüz performans sanatçılarıyla buluşturdu.  Dramalı Hasan Hasgüler'in bestelediği rumbalar, kantolar, fokstrotlar günümüzün queer performans sanatçıları tarafından 'Kırıta Kırıta' adlı video projesiyle bir araya getirildi.

British Council Türkiye‘nin Kültürde Kadın Gücü programı kapsamında İstanbul'dan dört kadın sanatçının müzik ve sahne sanatları çalışmalarını WOW İstanbul'da çevrimiçi olarak sunmaları için başlattığı destek programını kazananlar belli oldu. #KültürdeKadınGücü kapsamında Banu Açıkdeniz, Dilan Balkay, Duygu Demir ve Ekin Tunçeli'nin çalışmaları desteklenecek.

Yolcu Tiyatro, pandemi nedeniyle sınırlı sayıda seyirci ile "Gomidas" oyununu sahnelemeye devam ediyor. Topluluk özel bir tasarım gerektiren oyun için izleyicilerden destek bekliyor.

Koronavirüs pandemisi kapsamında alınan önlemler ve yapılan kısıtlamalar nedeniyle fiziki mekânında faaliyetlerini sürdüremeyen Moda Sahnesi, izleyicileriyle çevrimiçi buluşacak. Sahnede canlı oynanacak oyunlar eş zamanlı çevrimiçi olarak izlenebilecek.

Ankara Sanat Tiyatrosu, kurulduğu 1963 yılından bu yana perdelerini açtığı tarihi salonu boşaltmak zorunda kaldığını duyurdu. Kurumun sosyal medya hesabından yapılan açıklamada, son dönemde artan yüklerin yanı sıra devlet yardımlarından da mahrum kalan AST, mülk sahibinin dayattığı ağır koşullar nedeniyle doğum gününde salonu boşaltmak zorunda kaldı. 

Oyuncular Sendikası, pandemi döneminde sektör çalışanlarının kaderine terk edildiğini belirterek, “…Sektörü görmezden gelmeyin, meslektaşlarımızı ve haklı taleplerimizi görmezden gelmeyin! Bizi görün ve artık gereğini yapın!” dedi.

Hayatının en güzel yıllarını Suriye’de akla gelmeyecek işkencelerin uygulandığı Sednaya hapishanesinde geçiren Hataylı Riyad Avlar, kendine bir söz verir; yaşadığı müddetçe oradaki insanların sesini dünyaya duyurmaya çalışacaktır. Fransız yönetmen Ramzi Choukair İstanbul’a gelip “Saidnaya oyunu sensiz olmaz” dediğinde de bu sözünü hatırlar.

Kültür Sanat-Sen pandemiye karşı prova ve temsillerde önlem almanın mümkün olmadığına dikkat çekti. Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü ve Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü’ne prova ve temsilleri durdurma çağrısında bulunan sendika, “Önce hayat, sonra sanat” dedi.

24. İstanbul Tiyatro Festivali, 14 Kasım Cumartesi akşamı Yapı Kredi bomontiada’da gerçekleşen açılış gösterisi Diagonale Ascendante ile başladı. Fransız Retouramont topluluğu tarafından hayata geçirilen gösteri ücretsiz olarak sahnelendi.

Ressam, tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu Hikmet Karagöz, 73 yaşında hayata veda etti. Karagöz, bir döneme damga vuran Bizimkiler dizisinde canlandırdığı Abbas karakteri ile geniş kitlelerce tanınmıştı.

‘Artık babasız olduğuna göre bir babanın anısıyla baş etmek zorundasın. Çoğu zaman bu anı, hayattaki bir babadan daha güçlüdür; emredici, uzun ve sert konuşmalar yapan, evet ve hayır diyen bir iç sestir; bir tür ikili koddur; Evet hayır evet hayır evet hayır; zihinsel ya da fiziksel her hareketinizi, en küçük bir hareketinizi bile yönlendirir. Hangi noktadan itibaren kendiniz olursunuz? Tam olarak asla; her zaman onun bir parçasısınızdır. İç kulağınızdaki bu ayrıcalıklı konumu, babanıza çektiğiniz son ‘kıyak’tır. Tüm babalar bu ayrıcalığı kullanır.’ Donald Barthelme[1]

Mart 2020’de gelen pandemi hâlâ yakamızı bırakmasa da tiyatrolar harıl harıl prova yapıyorlar. İzleyicileriyle buluşmayı bekleyen oyunlar, oyuncular kadar siz de heyecanlı mısınız? Üstelik izleyeceğiniz oyunlar hakkında konuşmak, düşünmek ve yazmak ister misiniz?

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Koronavirüs salgını nedeniyle tiyatroların kapatılması ve açık hava etkinliklerinin yasaklanmasına gelen tepkilerin ardından, açık ve kapalı mekânlarda sahnelecek tüm tiyatro, opera ve bale gösterilerinin yasak kapsamının dışına alındığını duyurdu.

Tiyatro ve performans sanatı alanında çalışan sanatçı, yazar, araştırmacı ve eleştirmenleri birlikte düşünme, tartışma ve üretime davet etmek için kurulan Kritik Kolektif, ortak araştırma, yazma ve üretme programı “Beraber”in ilk katılımcılarını arıyor.

Türkiye tiyatrosunda güldürü geleneğinin nişanesi sayılan "Dümbüllü’nün kavuğu"nun bu yıl bir kadın sanatçıya verilmesi istemiyle “Dümbüllü’nün kavuğu artık bir kadın oyuncuya verilsin” kampanyası başlatıldı.

Tiyatro emekçileri, yeni tip Koronavirüs (Covid-19) salgını yüzünden kapalı olan tiyatroların ayakta kalması için geniş katılımlı bir imza kampanyası başlattı. Ortak bir bildiri yayınlayıp devlete çağrıda bulunan tiyatrocular, "Kaynaklar paylaşılsın, tiyatromuz yaşasın!" ifadelerini kullandı.

Usta tiyatrocu Genco Erkal karantina günlerini aydınlatmaya devam ediyor. Erkal, salgın nedeniyle uygulamaya geçirilen sokağa çıkma yasağında evde olanlar için Yalınayak Sokrates oyununu YouTube üzerinden yayımladı. Erkal ilk kez 1985 yılında sergilenen oyunun uzun süre kapalı gişe oynandığını hatırlatarak, "Tek adam yönetimini yaşadığımız şu dönemde bakalım Sokrates bize neler söyleyecek"sözleriyle takdim etti. İyi seyirler...

Genco Erkal, arşivinde bulunan oyunları ücretsiz erişime açacağını açıkladıktan sonra ücretsiz erişime açılan ilk oyun Howard Zinn’in kaleme aldığı ve Genco Erkal’ın hem yönetip hem oynadığı “Marx’ın Dönüşü” adlı oyun oldu. Genco Erkal "Tüm oyun, tekmili birden. Karantina günlerine Dostlar Tiyatrosunun armağanı. Sevgiyle, sağlık dileklerimizle” notuyla paylaştığı mesajla oyunun erişime açıldığını duyurdu. İyi seyirler...

Amed Şehir Tiyatrosu, koronavirüsü salgınından dolayı evden çıkmayanlar için daha önce sahneledikleri oyunları dijital medya platformu üzerinden paylaşıma açtı.

İstanbul Devlet Opera ve Balesi, Alexandre Dumas (père)’ nın ölümsüz eserinden bale sahnesine aktarılan Üç Silahşor’u yeniden izleyicisi ile buluşturuyor. Eser Giuseppe Verdi’ nin müzikleri ile hareket buluyor.

1993 yılında Sivas'ta Madımak Oteli'nde otuz dört kişiyle birlikte yakılarak katledilen ozan Hasret Gültekin'in hayatı, Berlin merkezli Theater28'in ilk Türkiye prodüksiyonu "Hasret – Hasret Gültekin Türkü Müzikali" ile sahneye taşınıyor.

Sait Faik Abasıyanık'ın beş hikayesi, İş Sanat'ta izleyicilerle buluşmaya hazırlanıyor. “Şehir Amber Kokacak” adlı dinletide hikayeler eski bir radyo kayıt stüdyosunun canlandırıldığı sahne düzeniyle edebiyatseverleri nostaljik bir yolculuğa davet ediyor.

Haldun Taner’in 1964 yılında dünya tiyatrosuna kazandırdığı efsane oyun “Keşanlı Ali Destanı” tekrar tiyatro sahnesinde. İlk kez Gülriz Sururi, Engin Cezzar, Semiha Berksoy başta olmak üzere 40 kişilik dev bir kadro ve Genco Erkal rejisiyle gösterimini yapan oyunu bu kez Yücel Erten rejisiyle, İlker Ayrık ile Aykut Taşkın’ın kurduğu Pervasız Tiyatro sahneye koyma cesaretini gösterdi.

Flamenkonun efsane isimlerinden Antonio Gades’in ölmeden önce kurduğu, kendi adını taşıyan topluluk “Carmen” gösterisi ile dün akşam Cemal Reşit Rey’de sahne aldı. Yıllarca Gades ile dans eden Stella Arauzo’nun sanat yönetmenliğini gerçekleştirdiği gösteri, kareografisi ve dansçıların performansıyla bir şölene dönüştü.

“Çöpçatan Sultan“ 2019 Ekim ayında hayattan ayrılan Amerikalı yazar Sam Bobrick'in “Getting Sara Married“ adlı eserinden Türkçe’ye uyarlanmış bir oyun. Bu oyunla Komedia Türk, yıllarca Arkadaş Tiyatrosu’nun mekanı olarak bildiğimiz Urania Tiyatro Salonu’na ilk temel taşını dikti.

Boğaziçi Üniversitesi Çalışanları Tiyatro Topluluğu Güney Kampüs’te sahneledikleri ikinci oyun olan ‘’Haşmetlü Dilenciler’’ ile seyircilerden büyük ilgi topladı. Üniversitenin özgürlükçü, bireysel gelişimi destekleyen kültürünün çalışanlarını da olumlu yönde etkilediğini belirten Boğaziçi Üniversitesi çalışanları, sanatın hem hayatı kolaylaştıran hem de gözlem gücünü artıran yönüyle kişisel yaşamlarında da çok olumlu bir etkisi olduğu görüşünde.

Amed Şehir Tiyatrosu, yazar Kawa Nemir’in Kürtçe’ye çevirdiği William Shakespeare’nin “Xewna Şevek Havînê (Bir Yaz Gecesi Rüyası)” oyununu Ankara’da sahneledi.Kızılay Yeni Sahne’de izleyicinin karşısına çıkan ve yönetmenliğini Ferhad Feqî’nin üstlendiği oyun seyircilerden tam not aldı.

Son zamanlarda merak ettiğim iki çocuk oyunundan birini görmeyi nihayet başardım. Asıl merak sebebim en sevdiğim Shakespeare oyununun çocuk tiyatrosuna nasıl uyarlandığına ilişkindi. Ancak oyunun müzikle buluşması beni eskilere götürdü. Pazar sabahları televizyonda Danny Kaye’in çocuklara klasik müziği sevdirmek için yaptığı programları kardeşlerimle izlediğimiz günler aklıma geldi. 

Çelik bir korsenin içine sıkışmış, tutkulu, hayat dolu bir bedenle, kanatları bir filin ayakları altında ezilen özgür küçük güvercini düşünün. Sonra o özgür güvercinin zaman zaman çelik korse içine girdiğini ya da çelik korsedeki tutkulu bedenin filin ayakları altında ezildiğini... 

Perde açıldı, oyun başladı ve biz, Şekspir'in baş karakterlerini canlandıran Sör Donald'ın kostümcüsünü, müstear adıyla Giydiriciyi çok sevdik.
Naif, efemine ve kadınsız, hatta biraz da kadın düşmanı, çok bilmiş, çok şey görmüş geçirmiş, azıcık da alkolik, yaşlı biriydi.
Sahne arkasında, onun 29 sene süren dokunuşlarıyla baş aktör Sör Donald giyinip kuşanıyor, makyajını tamamlıyor ve tiyatrosunun kapılarını seyircisine açıyor; hasılı, ne onunla ne de onsuz ediyordu.
Giydiricinin adı Norman, tıpkı Capon Çayevi romanındaki zavallı çaycı Nuridin gibi, toplum dışında kalmış eksik biri aslında.
Norman, Kapitalizmin ürettiği insan tipolojilerinden birisi olarak, Rus romancı Turgenyev'in Lişnii Çelovek başlığını taşıyan hikâyesinde yer aldığınca, lüzumsuz bir adam.
Olmasa da olur, ama olmalı.
Çünkü hayat hep beraber güzel...
Onun yerine Sör Donald'ı oyun kostümlerini giydirecek birisi de bulunurdu.
Robert Musil'in Niteliksiz Adam'ını alın, Yusuf Atılgan'ın Aylak Adam'ına kadar pek geniş bir yelpaze içinde bu lüzumsuz adamlar, edebiyatın sayfalarında kendilerini gösteriyor.
Bu kez, İngiliz yazar Ronald Harwood'un 1980'den beri dünya sahnelerinden inmeyen, ardı arkasına ödülleri omuzlarına takınmış, insan ruhunun derinliğini sorgulayan eserinde karşımıza LÜZUMSUZ ADAM, efemine-çocuk ruhlu- giydirici NORMAN olarak çıkıyor.
Ona acıyoruz sonunda, aslında kendi içimizeki saklı öteki Norman'ları görmemek için ona acımamız gerekiyor ve üstü çabucak örtülecek utancımızla, sahneyi alkışlarken Norman'a pek üzülüyoruz.

"Ne bakıyorsunuz Karagöz mü oynuyor burda?!..."  dendiğinde ne kastedildiğini hemen anlarız. Çünkü yüzyıllardan beri ne zaman Karagöz oynamaya başlasa meraklı bir kalabalık birikir, ilgi ve neşeyle perdeye yansıyan iki gölgeyi, yani Karagöz’ün arkadaşı Hacivat’la atışmasını izler.

Selahattin Demirtaş’ın "Devran" kitabını sahneye taşıdıktan sonra hedef gösterilen Oyuncu Jülide Kural, “Daha özgür, barış içinde, gerçekten eşitlik içinde yaşamak gibi bir ana hedefimiz varsa bunu öncelikle demokrasiyle temellendirmemiz lazım. Devran ile birlikte küçük bir parçasını biz tetiklemiş olabiliriz. O nedenle güzel oldu bu” dedi.

Oyuncular Sendikası, 2016 yılından beri devam eden "sosyal diyalog" süreci kapsamında seslendirme alanında çığır açan kurallar ve taban ücretler getiren bir protokolü stüdyolara kabul ettirerek hayata geçirdi.

Ben: Sakine merhaba, ne zamandır sesin soluğun çıkmıyordu. İyi ki tiyatroya gittik de buluştuk.
Sakine: Senin programın doluydu, tiyatro deyince benim her zaman vaktim var. Kadınlarla ilgili tiyatro oyunları görmek özellikle hoşuma gidiyor, hadi konuşalım biraz. Ama önce sen açılış yap bence.

Yazılı bir metnin (çoğunlukla romanın) filme, tiyatroya ya da müzikale uyarlanması her şeyden önce toplu bir Alımlama (Rezeption) çalışmasıdır. Yani metni ele alan rejisör metni nasıl algıladıysa öyle işler, senaryo yazarı alımladığına uygun bir dil kullanır, oyuncular kendilerine verilen rolü eserin bütünü içinde nasıl alımlamışlarsa öyle canlandırırlar. Derken bir tek kişinin, yani yazarın fantezisinden oluşan metin, birden fazla kişinin, yani sanatçının alımlamasıyla güçlenir, görselleşir.